Finanse publiczne są to procesy związane z gromadzeniem publicznych zasobów pieniężnych i ich rozdysponowywaniem (tzn. wydatkowaniem, tworzeniem rezerw oraz lokowaniem w określony sposób), a także ramy instytucjonalne (również normy prawne), w których te procesy przebiegają. Publiczny charakter mają zasoby pieniężne znajdujące się dyspozycji podmiotów publiczno – prawnych: państwa, samorządu terytorialnego i ewentualnie innych podmiotów, np. samorządu zawodowego czy wyodrębnionych zakładów ubezpieczeń społecznych o statusie publiczno – prawnym. W ramach finansów publicznych można wyodrębnić 4 układy: budżet państwa, budżety samorządowe (w Polsce są to budżety gmin), fundusze celowe (państwowe, samorządowe, autonomiczne) oraz tzw. Gospodarkę pozabudżetową, obejmującą jednostki lub zadania budżetowane netto, tzn. rozliczające się z budżetem saldowo (w Polsce zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze i środki specjalne). Dyskusyjne jest zaliczanie do zakresu finansów publicznych działalności banków państwowych oraz przedsiębiorstw należących do państwa lub samorządów. Wydaje się, że byłoby uzasadnione to jedynie w odniesieniu do przedsiębiorstw korzystających ze specjalnego statusu przedsiębiorstw państwowych, nieuzasadnione natomiast byłoby zaliczanie przedsiębiorstw działających na normalnych zasadach handlowych, których państwo czy inne podmioty publiczno – prawne spełniają tylko zwyczajne funkcje właścicielskie. Statystycznym ujęciem całości finansów publicznych jest opracowywany w Polsce od 1990 skonsolidowany bilans finansowy sektora publicznego, ujmujący łącznie dochody i wydatki budżetu państwa, budżetów gmin, funduszów celowych oraz tzw. gospodarki pozabudżetowej, z wyeliminowaniem wzajemnych rozliczeń. Bilans ten obrazuje w sposób pełniejszy niż budżet państwa metody, rozmiary i salda redystrybucji budżetowej (i pozabudżetowej) w gospodarce narodowej i tym samym stanowi właściwe odniesienie przy ocenie wpływu tej redystrybucji na procesy gospodarcze. Nazwa finanse publiczne jest dostosowana do dyscypliny nauki z pogranicza prawa i ekonomii, rozpatrującej problemy związane z procesami gromadzenia i rozdysponowywania publicznych zasobów pieniężnych oraz kształtowania ram instytucjonalnych tym zakresie.